تابناک تک بلاگ

شاهنامه فردوسی، به عنوان یکی از آثار ارزشمند و فاخر ادبیات فارسی در ایران و جهان شناخته می شود. این کتاب نفیس و معروف، بخش‌های متفاوتی دارد و با وجود طرفداران فراوان بین ایرانیان، محبوبیت بسیاری میان مردم جهان نیز پیدا کرد.

این محبوبیت، به قدری زیاد بود که در ادبیات جهان و کشورهای مختلف نیز تاثیر گذاشت و مردم زیادی حتی در غرب، طرفدار فردوسی و شاهنامه‌اش شدند. چون این کتاب به غیر از شاهکاری ادبی بودن، به عنوان یکی از کتاب‌های تاثیرگذار در زندگی افراد شناخته می‌شود و به احیای شخصیت انسانی نیز کمک می‌کند. اما برای درک بهتر موضوع در ادامه بیشتر با تاثیرات این کتاب ارزشمند آشنا می شویم.

تاریخچه ترجمه شاهنامه به زبان های دیگر

جالب است بدانید که ترجمه این اثر از فردوسی در ابتدا به طور کامل انجام نشد. چون برای اولین‌بار در قرن هجدهم میلادی، فقط بخش‌هایی از آن توسط ویلیام جونز، ادیب و زبان‌شناس نامدار انگلیسی به زبان لاتین ترجمه شد و به عنوان نخستین نسخه‌های ترجمه شاهنامه به زبان اروپایی به شمار آمد.

اما پس از آن، وضعیت ترجمه از دهه 1969 میلادی به بعد بهتر شد. چون ترجمه منثور و خلاصه‌شده آن، توسط روبن لوی انجام شد. پس از آن نیز قسمت‌های مختلف شعرهای شاهنامه توسط افرادی مثل جروم کلینتون و دیک دیوس در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. در پایان نیز ترجمه کامل شاهنامه، توسط پروزیمتری دومی به میان آمد و امکان شاهنامه‌خوانی برای علاقه‌مندان غیرایرانی با زبان دیگر فراهم شد.

امروزه می‌توان قسمت‌های برگزیده شاهنامه، مانند شعرهای مربوط به سهراب، سیاوس، رستم و اسفندیار یا نسخه کامل آن را به راحتی در سراسر جهان دریافت کرد و از این شاهکار ادبی فارسی نهایت لذت و استفاده را برد. البته فراموش نکنید که شاهنامه به زبان‌های دیگر مانند زبان فرانسوی نیز ترجمه شده است.

ترجمه شاهنامه، نه تنها بر ادبیات جهان، بلکه در زندگی انسان‌ها نیز تاثیر زیادی گذاشت. به طوری که باعث ایجاد شخصیت کامل انسانی و پهلوانی در خوانندگان و طرفدارانش ‌شد. به طور کلی ترجمه شاهنامه فردوسی، باعث ایجاد تغییراتی مهم در ادبیات و آثار حماسی غرب می‌شود و این امر به ایجاد روحیه، قدرت و ملیت در مکتب‌های ضعیف‌شده و افراد مظلوم و درستکار جامعه کمک می‌کند.

در واقع ترجمه شاهنامه در هر کشور، باعث ایجاد تکامل اجتماعی، در آن جوامع می‌شود. مثلا در فرانسه ترجمه شاهنامه باعث بهره‌برداری نویسندگان، شاعران و نمایش‌نامه‌نویسان از آن نیز می‌شود و آن‌ها می‌توانند در آثار خود از این کتاب استفاده کنند. این بهره‌برداری در نهایت باعث آگاهی و ایجاد شخصیتی قدرتمند و واقعی برای افراد مظلوم و زیر نفوذ جوامع استبدادی نیز می‌شود.

آثار شاهنامه بر ادبیات جهان

امروزه کتابی از حمید دباشی به زبان انگیسی، با نام شاهنامه به مثابه ادبیات جهانی چاپ شده است. این کتاب، به خوبی بیانگر آثار شاهنامه بر ادبیات جهان نیز است. اما برای آگاهی بیشتر می‌توان موارد زیر را نیز درباره تاثیرات شاهنامه بر ادبیات جهان ذکر کرد:

• ایجاد آثاری نظیر بینوایان، گوزپشت نتردام و افسانه قرون

می‌توان گفت داستان‌های ویکتور هوگو در کتاب‌هایش، بر علیه نظام سرمایه‌داری و استبدادی نوشته‌شده است. جالب است بدانید که فرهنگ شاهنامه و ایجاد چنین کتاب‌هایی نیز توانست شخصیت‌هایی بزرگ را از میان طبقات پایین و متوسط جوامع غربی تریبت کند.

ویکتورهوگو، همچنین توانست کتاب افسانه قرون را به عنوان یکی از شاهکارهای منظوم ادبی فرانسوی، در قرن 19 میلادی به چاپ برساند. این کتاب، با الهام از شاهنامه فردوسی سروده شده و از نظر محتوا، درون‌مایه و موضوع شباهت‌های زیادی به شاهنامه دارد. او زندگی فردوسی را عرصه نبردی دائمی بین خیر و شر و نور و ظلمت می‌داند.

• ایجاد منظومه رستم و سهراب توسط شاعری انگلیسی

مارتیو آرنولد، توانست مهم‌ترین بخش شاهنامه به نام رستم و سهراب را ترجمه کند و بعد از آن، مقاله مهم و جالبی را با موضوع و نام تعزیه ایرانی ارائه دهد. این اثر، بیشتر به اقتباسی آزاد از شاهنامه نزدیک است و با وجود مطابقت با اصل داستان در شاهنامه، می‌توان تفاوت‌های زیادی را در جزئیات رویدادها در آن، مشاهده کرد.

• نمایشنامه پلئاس و ملیزاند

این نمایش‌نامه، یکی از آثاری است که تاثیرات زیادی از شاهنامه فردوسی گرفت و به شاهکار شعر و الهام و رستاخیزی در تاریخ ادبیات فرانسه معروف شد.

این نمایش‌نامه، توسط موریس مترلینگ نویسنده نام‌دار بلژیکی نوشته شد. او به عنوان یکی از پیشوایان بزرگ نمایش‌نامه‌های نمادگرا (سمبولیسم) شناخته می‌شود. در نمایشنامه پلئاس ملیزاند، بیشتر به زنان شاهنامه و داستان‌های مربوط به آن‌ها در این کتاب پرداخته می‌شود و می‌توان آن را ترکیبی از داستان‌های زال و رودابه و داستان‌های مادر سیاوش دانست.

• حماسه شهریار ایرانی

آبل بونار، یکی دیگر از شاعران اروپایی بود که در سال‌های اول قرن بیستم توانست این حماسه را بسراید. بونار، شناخت کاملی درباره شاهنامه فردوسی داشت. او برای آفرینش حماسه شهریار ایرانی، فقط به این کتاب اکتفا نکرد و از منابع تاریخی دیگر مثل سفرنامه‌های شاردن و تاورنیه نیز استفاده کرد.

نتیجه‌گیری

یکی از مهم‌ترین آسیب‌های موجود در میان ایرانیان، نشناختن و نپرداختن به آثار اصیل ادبیات فارسی است. اغلب مردم از زیبایی و تاثیر مثبت آثار بزرگترین شاعران تاریخ ایران بی‌خبرند و برای همین کم‌تر به سراغ آن‌ها می‌روند.

اما خوب است که شما برای استفاده بیشتر از این سرمایه‌های فرهنگی و ادبی، در ابتدا از خودتان شروع کنید و با این آثار بیشتر مانوس شوید. پس از آن نیز این کتاب ها را به اطرافیان و دوستانتان هدیه دهید و آن‌ها را نیز با خود همراه کنید.

منابع: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00210862.2015.1023063

شاهنامه فردوسی، به عنوان یکی از آثار ارزشمند و فاخر ادبیات فارسی در ایران و جهان شناخته می شود. این کتاب نفیس و معروف، بخش‌های متفاوتی دارد و با وجود طرفداران فراوان بین ایرانیان، محبوبیت بسیاری میان مردم جهان نیز پیدا کرد.

این محبوبیت، به قدری زیاد بود که در ادبیات جهان و کشورهای مختلف نیز تاثیر گذاشت و مردم زیادی حتی در غرب، طرفدار فردوسی و شاهنامه‌اش شدند. چون این کتاب به غیر از شاهکاری ادبی بودن، به عنوان یکی از کتاب‌های تاثیرگذار در زندگی افراد شناخته می‌شود و به احیای شخصیت انسانی نیز کمک می‌کند. اما برای درک بهتر موضوع در ادامه بیشتر با تاثیرات این کتاب ارزشمند آشنا می شویم.

تاریخچه ترجمه شاهنامه به زبان های دیگر

جالب است بدانید که ترجمه این اثر از فردوسی در ابتدا به طور کامل انجام نشد. چون برای اولین‌بار در قرن هجدهم میلادی، فقط بخش‌هایی از آن توسط ویلیام جونز، ادیب و زبان‌شناس نامدار انگلیسی به زبان لاتین ترجمه شد و به عنوان نخستین نسخه‌های ترجمه شاهنامه به زبان اروپایی به شمار آمد.

اما پس از آن، وضعیت ترجمه از دهه 1969 میلادی به بعد بهتر شد. چون ترجمه منثور و خلاصه‌شده آن، توسط روبن لوی انجام شد. پس از آن نیز قسمت‌های مختلف شعرهای شاهنامه توسط افرادی مثل جروم کلینتون و دیک دیوس در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. در پایان نیز ترجمه کامل شاهنامه، توسط پروزیمتری دومی به میان آمد و امکان شاهنامه‌خوانی برای علاقه‌مندان غیرایرانی با زبان دیگر فراهم شد.

امروزه می‌توان قسمت‌های برگزیده شاهنامه، مانند شعرهای مربوط به سهراب، سیاوس، رستم و اسفندیار یا نسخه کامل آن را به راحتی در سراسر جهان دریافت کرد و از این شاهکار ادبی فارسی نهایت لذت و استفاده را برد. البته فراموش نکنید که شاهنامه به زبان‌های دیگر مانند زبان فرانسوی نیز ترجمه شده است.

ترجمه شاهنامه، نه تنها بر ادبیات جهان، بلکه در زندگی انسان‌ها نیز تاثیر زیادی گذاشت. به طوری که باعث ایجاد شخصیت کامل انسانی و پهلوانی در خوانندگان و طرفدارانش ‌شد. به طور کلی ترجمه شاهنامه فردوسی، باعث ایجاد تغییراتی مهم در ادبیات و آثار حماسی غرب می‌شود و این امر به ایجاد روحیه، قدرت و ملیت در مکتب‌های ضعیف‌شده و افراد مظلوم و درستکار جامعه کمک می‌کند.

در واقع ترجمه شاهنامه در هر کشور، باعث ایجاد تکامل اجتماعی، در آن جوامع می‌شود. مثلا در فرانسه ترجمه شاهنامه باعث بهره‌برداری نویسندگان، شاعران و نمایش‌نامه‌نویسان از آن نیز می‌شود و آن‌ها می‌توانند در آثار خود از این کتاب استفاده کنند. این بهره‌برداری در نهایت باعث آگاهی و ایجاد شخصیتی قدرتمند و واقعی برای افراد مظلوم و زیر نفوذ جوامع استبدادی نیز می‌شود.

آثار شاهنامه بر ادبیات جهان

امروزه کتابی از حمید دباشی به زبان انگیسی، با نام شاهنامه به مثابه ادبیات جهانی چاپ شده است. این کتاب، به خوبی بیانگر آثار شاهنامه بر ادبیات جهان نیز است. اما برای آگاهی بیشتر می‌توان موارد زیر را نیز درباره تاثیرات شاهنامه بر ادبیات جهان ذکر کرد:

• ایجاد آثاری نظیر بینوایان، گوزپشت نتردام و افسانه قرون

می‌توان گفت داستان‌های ویکتور هوگو در کتاب‌هایش، بر علیه نظام سرمایه‌داری و استبدادی نوشته‌شده است. جالب است بدانید که فرهنگ شاهنامه و ایجاد چنین کتاب‌هایی نیز توانست شخصیت‌هایی بزرگ را از میان طبقات پایین و متوسط جوامع غربی تریبت کند.

ویکتورهوگو، همچنین توانست کتاب افسانه قرون را به عنوان یکی از شاهکارهای منظوم ادبی فرانسوی، در قرن 19 میلادی به چاپ برساند. این کتاب، با الهام از شاهنامه فردوسی سروده شده و از نظر محتوا، درون‌مایه و موضوع شباهت‌های زیادی به شاهنامه دارد. او زندگی فردوسی را عرصه نبردی دائمی بین خیر و شر و نور و ظلمت می‌داند.

• ایجاد منظومه رستم و سهراب توسط شاعری انگلیسی

مارتیو آرنولد، توانست مهم‌ترین بخش شاهنامه به نام رستم و سهراب را ترجمه کند و بعد از آن، مقاله مهم و جالبی را با موضوع و نام تعزیه ایرانی ارائه دهد. این اثر، بیشتر به اقتباسی آزاد از شاهنامه نزدیک است و با وجود مطابقت با اصل داستان در شاهنامه، می‌توان تفاوت‌های زیادی را در جزئیات رویدادها در آن، مشاهده کرد.

• نمایشنامه پلئاس و ملیزاند

این نمایش‌نامه، یکی از آثاری است که تاثیرات زیادی از شاهنامه فردوسی گرفت و به شاهکار شعر و الهام و رستاخیزی در تاریخ ادبیات فرانسه معروف شد.

این نمایش‌نامه، توسط موریس مترلینگ نویسنده نام‌دار بلژیکی نوشته شد. او به عنوان یکی از پیشوایان بزرگ نمایش‌نامه‌های نمادگرا (سمبولیسم) شناخته می‌شود. در نمایشنامه پلئاس ملیزاند، بیشتر به زنان شاهنامه و داستان‌های مربوط به آن‌ها در این کتاب پرداخته می‌شود و می‌توان آن را ترکیبی از داستان‌های زال و رودابه و داستان‌های مادر سیاوش دانست.

• حماسه شهریار ایرانی

آبل بونار، یکی دیگر از شاعران اروپایی بود که در سال‌های اول قرن بیستم توانست این حماسه را بسراید. بونار، شناخت کاملی درباره شاهنامه فردوسی داشت. او برای آفرینش حماسه شهریار ایرانی، فقط به این کتاب اکتفا نکرد و از منابع تاریخی دیگر مثل سفرنامه‌های شاردن و تاورنیه نیز استفاده کرد.

نتیجه‌گیری

یکی از مهم‌ترین آسیب‌های موجود در میان ایرانیان، نشناختن و نپرداختن به آثار اصیل ادبیات فارسی است. اغلب مردم از زیبایی و تاثیر مثبت آثار بزرگترین شاعران تاریخ ایران بی‌خبرند و برای همین کم‌تر به سراغ آن‌ها می‌روند.

اما خوب است که شما برای استفاده بیشتر از این سرمایه‌های فرهنگی و ادبی، در ابتدا از خودتان شروع کنید و با این آثار بیشتر مانوس شوید. پس از آن نیز این کتاب ها را به اطرافیان و دوستانتان هدیه دهید و آن‌ها را نیز با خود همراه کنید.

منابع: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00210862.2015.1023063